Opis
Z dumą prezentujemy kolejny, 23. tom „Rocznika Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Archeologia”. Tym razem zdecydowana większość spośród 15 artykułów powstała w oparciu o referaty wygłoszone podczas konferencji naukowej „Najcenniejsze. Zabytki archeologiczne ze zbiorów Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu – nowe spojrzenie”, która odbyła się 22 września 2021 roku w naszym Muzeum. Oprócz naszych archeologów gościliśmy wówczas badaczy z różnych ośrodków krajowych i zagranicznych, m.in. z Wrocławia, Krakowa, Torunia, Opawy, Brna i Budapesztu.
Kolejność tekstów w publikacji jest zgodna z chronologią – od epoki kamienia do czasów nowożytnych. Poruszana w nich tematyka wiąże się przede wszystkim z omówieniem wyników analiz oraz z najnowszymi opracowaniami zabytków archeologicznych z naszych, najbogatszych w regionie, zbiorów.
Do jednych z ciekawszych przedmiotów należą tajemnicze narzędzie krzemienne z Pietraszyna sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat i dużo młodsza, bo licząca „tylko” ok. 2600 lat, zdobiona pobocznica (element rzędu końskiego) z Kamieńca. Wśród innych perełek, które wzięli pod lupę dociekliwi naukowcy, są także: odlany z brązu, zdobiony czekan z Ciska, zabytki kościane pochodzące z nieistniejącego już cmentarzyska kultury łużyckiej w Przeczycach, w tym słynne multanki, oraz piękny nowożytny kafel piecowy z Zabrza-Rokitnicy.
Czy przypominacie sobie piękne gliniane dzbany odkryte w studniach na pl. T. Kościuszki, prezentowane niegdyś w CH Agora? One także stały się przedmiotem analizy. Tym razem badacze postanowili oszacować ich pojemność, wykorzystując wzory geometryczne. Z kolei dzięki archeologii eksperymentalnej udało się odtworzyć proces wyrobu naczynia glinianego w kształcie rogu z Krzanowic i specyficzną technikę wykonania ornamentu za pomocą ptasiego pióra.
Inne opisywane grupy zabytków, niejako na nowo odkryte, to topory kamienne, szczątki tkanin, przedmioty miedziane, a także te związane z górnictwem i hutnictwem rud srebra i ołowiu. Badacze pokusili się także o zaprezentowanie nowych ustaleń dotyczących grodziska w Starym Bielsku.
Nie zabrakło również artykułów o innych zabytkach z Bytomia: monetach znalezionych przy kościele Świętego Ducha, wyrobach skórzanych z pl. T. Kościuszki i przyszwie średniowiecznego buta z bytomskiego rynku, która być może jest śladem osadników z dalekiej Fryzji.
Wszystkie artykuły, w tym jeden w języku czeskim, poddano recenzji naukowej. Tytuły, streszczenia oraz opisy rycin i tabel zostały ponadto przetłumaczone na język angielski.
Spis treści / Table of contents
7 Andrzej Wiśniewski, Katarzyna Zarzecka-Szubińska,
Adam Kobyłka, Dariusz Bobak, Marta Połtowicz-Bobak, Marcin Rezner
Uwagi o półwytworze narzędzia bifacjalnego ze stanowiska Pietraszyn 11,
pow. raciborski
On a preform of a bifacial tool from Pietraszyn site 11, Racibórz County
27 Wratislavia Janák, Antonín Přichystal
Broušená kamenná industrie z kulmských sedimentů a velké sekeromlaty
ze serpentinitu v bytomském muzeu (Muzeum Górnośląskie w Bytomiu)
Polished stone industry based on Lower Carboniferous (Culm) sedimentary
rocks and large axe hammers made of serpentinite in the Upper Silesian
Museum Bytom
49 Kamil Adamczak, Beata Badura, Aldona Garbacz-Klempka, Łukasz Kowalski,
Małgorzata Perek-Nowak, Janusz Kozana
Nowe spojrzenie na zabytki miedziane z Przysieczy, gm. Prószków
A new look at copper artefacts from Przysiecz, Prószków Commune
85 Kamil Nowak, Janos Gábor Tarbay, Boglárka Maróti, György Káli, Zoltan Kis
Czekan z tarczowatym obuchem z Ciska. Śmiercionośna broń
czy oznaka prestiżu?
A disc-butted axe from Cisek. A deadly weapon or a sign of prestige?
111 Joanna Dymańska
Niezwykłe naczynie. Ceramiczny róg do picia z Krzanowic – próba
doświadczalnego odtworzenia technologii jego wykonania
An unusual vessel. Ceramic drinking horn from Krzanowice – an attempt
to experimentally reproduce the technology of its production
125 Justyna Baron, Marcin Diakowski, Beata Badura
Przedmioty z kości i poroża z cmentarzyska w Przeczycach –
perspektywa traseologiczna
Objects of bone and antler from the cemetery at Przeczyce –
a traseological perspective
145 Marta Kamińska
Krótka historia jednego zabytku – pobocznica z Kamieńca, pow. tarnogórski
A brief biography of an individual find – the cheekpiece from Kamieniec
in Tarnowskie Góry County
161 Janusz Niebylski, Dariusz Rozmus
Ślady wczesnośredniowiecznego górnictwa oraz hutnictwa rud srebra i ołowiu
w Krzykawce, pow. olkuski
Traces of early medieval mining and metallurgy of silver and lead at Krzykawka,
Olkusz County
183 Bożena Chorąży, Bogusław Chorąży
Grodzisko w Starym Bielsku w świetle nowych perspektyw badawczych
The ring fort in Stare Bielsko in the light of new research perspectives
207 Piotr Boroń, Ewelina Imiołczyk
Ornament średniowiecznego buta z Rynku w Bytomiu – symbol miłości czy
wyznacznik etniczny?
An ornament of a medieval shoe from the Market Square in Bytom – a symbol
of love or an ethnic determinant?
229 Wojciech Kawka
Średniowieczne zabytki skórzane z badań ratowniczych na pl. T. Kościuszki
w Bytomiu. Przyczynek do badań nad średniowiecznym skórnictwem
bytomskim
Medieval leather finds from rescue excavations in T. Kościuszko Square
in Bytom. Contribution to the research on leatherworking in medieval Bytom
263 Martyna Niemczyk, Radosław Zdaniewicz
Póty dzban wodę nosi, póki się ucho nie urwie…? Uwagi na marginesie
znaleziska naczyń ceramicznych w późnośredniowiecznych studniach
na pl. T. Kościuszki w Bytomiu
The pitcher goes so often to the well that it is broken at last…? On finds
of pottery retrieved from late medieval wells in T. Kościuszko Square in Bytom
293 Wojciech Kawka, Paweł Zaręba
Arcyksiążę (ponownie) odkryty. Nowożytny kafel figuralny z Zabrza-Rokitnicy
Archduke Maximilian (re) discovered. An early modern figural stove tile
from Zabrze-Rokitnica
319 Paweł Milejski, Jarosław Święcicki
Monety z badań archeologicznych przy kościele Świętego Ducha w Bytomiu
Coins from archaeological fieldwork outside the Holy Ghost Church in Bytom
341 Łukasz Antosik
Tekstylia archeologiczne w zbiorach Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu
Archaeological textiles from the collections of the Upper Silesian Museum
in Bytom
Sponsor: Biuro Geodezyjne GEOPRIM Arkadiusz Cieśliński
