Opis
Album w opracowaniu Macieja Dronia, Przemysława Jagieły i Joanny Lusek, Bytom 2019.
Koniec Wielkiej Wojny w 1918 r. stanowił niewątpliwie istotną datę zarówno w historii Europy, jak również w historii Górnego Śląska. Zarówno wojna, jak i wydarzenia kolejnych czterech lat, będące jej bezpośrednią konsekwencją, zapisały się głęboko w pamięci indywidualnej i zbiorowej Górnoślązaków.
Dramat wojny nie kończył bynajmniej sporów o ten teren. Na fali rewolucyjnego wrzenia w Rzeszy oraz częściowego rozpadu administracji niemieckiej, począwszy od listopada 1918 r., polski ruch narodowy zaczął coraz śmielej i radykalniej manifestować swoje związki z Polską. Powojenny chaos potęgowały liczne strajki w zakładach przemysłowych. O dalszych losach Górnego Śląska, rozumianych w kontekście przynależności państwowej, zdecydowały trzy powstania śląskie 1919–1920–1921 oraz plebiscyt, podczas którego Górnoślązacy mieli rozstrzygnąć, czy trwać nadal w strukturach państwa niemieckiego czy znaleźć się w granicach odradzającego się po latach niebytu państwa polskiego.
Spory dyplomatyczne o ostateczny podział terenu spornego zamykają wydarzenia roku 1922, tj. podpisanie przez Polskę i Niemcy konwencji genewskiej, normującej kwestie związane z gospodarką i ochroną praw mniejszości na Górnym Śląsku oraz oficjalne przejęcie wschodnich terenów Górnego Śląska przyznanych Rzeczpospolitej.
Wydarzenia owych pamiętnych dni czasu niepokojów i przełomu na Górnym Śląsku odnotowano w niniejszym albumie przez pryzmat zachowanych obrazów. Przedstawia je około 200 fotografii, które podzielono tematycznie na sześć części: „Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska”, „Na pierwszej linii 1919–1920–1921”, „Po drugiej stronie barykady”, „Polski Komisariat Plebiscytowy i plebiscyt”, „Bilans strat i zysków” oraz „Pamięć o powstaniach”.
Poza nielicznymi wyjątkami fotografie pochodzą z dwóch kolekcji, znajdujących się w zbiorach Działu Historii Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. Pierwsza z nich stanowi spuściznę po mjr. Janie Ludydze-Laskowskim, zastępcy naczelnego dowódcy sił powstańczych w 1921 roku i jednym z pierwszych dziejopisów powstań śląskich. Druga z kolekcji została wytworzona w Muzeum Śląskim w Katowicach w latach 30. ubiegłego wieku, w ramach przygotowań do wystawy, zorganizowanej w 15. rocznicę wybuchu trzeciego powstania śląskiego. Powstała ona drogą wypożyczania odbitek lub klisz od osób prywatnych – najczęściej byłych powstańców – i wykonywania reprodukcji, których przygotowanie zlecano profesjonalnym zakładom fotograficznym w Katowicach i Krakowie.
Część albumowa poprzedzona jest wprowadzeniem.
Format: 25 × 30 cm, 242 strony, oprawa twarda, tekst w języku polskim, streszczenie w języku angielskim i niemieckim, rok wydania: 2019.
